Teruggetrokken tandvlees valt meteen op in een glimlach. Niet zo mooi, vinden de meeste mensen. Vaak geeft men de verklaring ‘ouderdom’, maar is dat echt de reden dat het tandvlees terugtrekt?

Hoe ziet teruggetrokken tandvlees eruit?

Afhankelijk van de oorzaak zien we verschillende symptomen (de verschijnselen) van terugtrekkend tandvlees. De bekendste is dat zichtbaar de wortel van een tand of kies zichtbaar is. Het deel onder het glazuur dat mooi wit is noemen we tandbeen (dentine). Het tandbeen is geler, minder glad en poreuzer. Het terugtrekken van het tandvlees gaat vaak geleidelijk. Daarmee zie je rondom een hele tand of kies of een deel van het tandbeen (recessie). Soms ervaar je ook pijn aan het tandvlees of aan de tand. Met name bij warm en koud worden tanden vaak gevoelig. Teruggetrokken tandvlees is lastig te herstellen, je kan het echt veel beter voorkomen.

Oorzaken van terugtrekkend tandvlees

Er zijn verschillende redenen en oorzaken dat tandvlees terugtrekt. Maar er zijn ook zijn veel factoren die mensen aanwijzen als reden voor teruggetrokken tandvlees die weinig effect blijken te hebben.

Teruggetrokken tandvlees de belangrijkste oorzaak: parodontitis
Door ernstige tandvleesontsteking kan kaakbot verloren gaan, dit is een van de meest voorkomende oorzaken van teruggetrokken tandvlees. Lees meer over parodontitis in dit artikel.

Terugtrekkend tandvlees door tandenpoetsen
Herhaaldelijk heel hard poetsen kan ook schade aanbrengen aan het tandvlees. Met name het harde schrobben met een harde tandenborstel zorgt ervoor dat het tandvlees terugtrekt. Soms slijt zelfs het tandbeen af. Tandenpoetsen doe je vooral om bacteriën(tandplak) te verwijderen. Tandplak is een wit kleverig laagje, eigenlijk een beetje zoals pindakaas. Je hebt niet veel kracht nodig om dit weg te poetsen.

Elektrisch poetsen
Elektrische borstels zijn ontwikkeld om deze schade (of trauma’s) te voorkomen. Zeker een elektrische borstel met poetsdruksensor houd je alert om niet te veel druk te zetten. Tegenwoordig zijn er zelfs borstels die aangeven welke poetsdruk je moet hanteren, niet te hard en niet te zacht. Wij zijn fan.

Welke rol speelt de leeftijd?
Ouder worden en terugtrekkend tandvlees is geen kwestie van oorzaak en gevolg, niet iedereen die ouder wordt krijgt er dus mee te maken. Wel zien we met toenemende mate ouderen met teruggetrokken tandvlees, dat komt door het volgende. Als we ouder worden gaat onze algehele gezondheid en afweer achteruit. Je lichaam moet harder werken om gezond te blijven. Ouderen hebben ook een hoger risico op parodontitis en daarbij hoort ook terugtrekkend tandvlees. Daarnaast heeft het tandvlees bij oudere mensen al een heel leven aan slijtage en poetsgedrag ondervonden. Hierdoor is dus kans op schade ook veel groter. In een ontstoken situatie zijn de effecten daarvan zelf nog groter.

Teruggetrokken tandvlees door vitaminetekort
Ook een tekort in het lichaam aan vitaminen zorgt gelukkig niet direct voor blootliggende tandhalzen. Deze vraag krijgen we echter wel vaak.

In de middeleeuwen ontstond er op schepen wel ‘scheurbeuk’. Een van de verschijnselen daarvan is bloedend tandvlees en veel ontstekingen. Scheurbeuk is in feite een ernstige vitamine C tekort. Het werd later dan ook voorkomen door citroenen mee te nemen aan boord.

Met een normale gezonde voeding is het bijna onmogelijk om parodontitis door een vitaminetekort te krijgen.

Tandverplaatsing en orthodontie
Soms kan de wortel van een tand bloot komen te liggen door tandverplaatsing. In enkele gevallen kan een tand gaan ‘wandelen’ om een orthodontische draadspalk. Maak direct een afspraak bij de tandarts of orthodontist als je het vermoeden hebt dat dit aan de hand is.

De rol van een piercing
Tong- en lippiercings kunnen bij een of twee tanden een diepe recessie veroorzaken. Dit is het gevolg van het tikken van het metaal tegen de tand of het tandvlees en ook de aanwezigheid van metaal in de mond. Het verwijderen van de piercing zorgt niet voor aangroei van het tandvlees, wel zorgt het ervoor dat het probleem niet groter wordt.

Gevolgen, wat merk je er zelf van?

Pijn
Blootliggende tandhalzen kunnen behoorlijk vervelend zijn. De meest gehoorde klacht is een pijnprikkel bij warm en koud. Dit kan een grote invloed op je leven hebben. Denk maar eens aan het enkel kunnen drinken van lauwwarme dranken. Ook kun je vaak niet meer genieten van een ijsje (moet kunnen op zijn tijd) en het drinken van afgekoelde koffie.
Gaatjes
De wortel(tandbeen) van een tand of kies is veel minder hard en sterk dan ons tandglazuur. Als het tandbeen blootstaat aan tandplak zal de ontwikkeling van gaatjes ook daar gaan plaatsvinden. Door de mindere sterkte van het oppervlak is een gaatje sneller ontwikkeld. De wortels zijn ook sneller aangetast door slijtage (poetstrauma). We zien dan een inkeping in het materiaal ontstaan waar dan weer makkelijker plak blijft zitten, je komt in een steeds moeilijker gezond te houden situatie terecht.

Wat te doen en wat zijn oplossingen?

Een belangrijk gegeven bij terugtrekkend tandvlees is dat het tandvlees zich niet vanzelf zal herstellen. Ook tandbeen wat afgevlakt is groeit niet vanzelf aan. Zorg er in eerste instantie altijd voor dat je de oorzaak wegneemt. Dit kan zijn het behandelen van tandvleesontsteking (en daarna voorkomen), het aanpassen van de poetsdruk of corrigeren van de tandstand. Al deze onderwerpen komen stevig aan de orde in ons preventieplan.

Terugtrekkend tandvlees stop met hard poetsen en start met masseren
Stop dus met te hard poetsen, vaak maken we de vergelijking om het tandvlees zachtjes te masseren met de tandenborstel. Wees er een beetje lief voor. Uiteraard is een zachte borstel of elektrische borstel hier essentieel bij. Blijf wel altijd je tandvleesranden goed schoonhouden, juist door deze te ontzien tijdens het poetsen ontstaat een tandvleesontsteking wat het probleem groter maakt. Wees dus niet bang om zorgvuldig maar liefdevol je tandvleesranden mee te poetsen, en vergeet ook tussen je tanden en kiezen schoonmaken niet.

Teruggetrokken tandvlees en de invloed van tandpasta
Een tandpasta tegen gevoelige tanden kan enorm veel verlichting geven bij klachten met warm en koud. Er zijn verschillende varianten verkrijgbaar. Vaak is het even uitproberen waar jij het meeste baat bij hebt. Let wel op dat de inwerktijd even duurt, gebruik dus altijd een hele tube voor je beslist of het wel of niet werkt voor jouw klachten. Dat betekent dus ook dat de werking afneemt zodra je wisselt van pasta. Blijf dus altijd bij hetzelfde merk en dezelfde variant. Tandpasta tegen gevoeligheid kan prettig zijn, voor de gezondheid of sterkte van de mond heeft het geen toegevoegde waarde.

Teruggetrokken tandvlees herstellen

Tandvlees wat eenmaal weg is komt niet vanzelf terug. Is het probleem storend dan kan een parodontoloog soms een tandvleescorrectie doen. De tandartsen en mondhygiënisten bij Dentalways zullen bespreken welke specialist hiervoor het beste is. Onze behandelingen zijn vooral gericht op voorkomen en kleine correcties. De specialist kan dan het tandvlees over de tandhalzen heen plaatsen. Deze behandeling is echter niet eenvoudig en het resultaat is niet altijd langdurig. Bij veel gevallen is deze behandeling niet nodig of mogelijk.

Opvullen van slijtage van wortels
Een goede optie is vaak wel om de wortels die door het poetsen ingesleten zijn op te vullen met vulmateriaal. Een mooie vulling met een kleur die goed bij de tand past, is vaak slijtvast en zorgt ervoor dat er op de plek van de vulling geen gaatje kan ontstaan. Blijf wel goed poetsen zodat de randjes ook hard blijven!

Door: Marit Verschuuren, mondhygiënist en voorvechter/mondzorgtrainer van de Cariësvrije (gaatjes)Generatie